DOE JE MEE, DOE JE MEE, SCHELPEN ZOEKEN LANGS DE ZEE?

Wie kent ze niet, de woorden van de dichter Hans Andreus? Zon, zee en schelpen. Zo’n weldadige combinatie. Wandelen op een schelpenpad, uitrusten op een zonnig plekje, genieten van de natuur.

Het kan vanaf nu allemaal weer, op Te Werve.

De asfaltpaden zijn vervangen door schitterende schelpen. Romantisch slingert het paadje zich langs het rimpelloze Meer, waar meerkoeten en reigers hun plek verdedigen tegen de brutale nijlganzen en de luid gakkende Canadese ganzen. Overal lopen struiken en bomen uit, ze geven nog meer kleur aan de gazons waar krokussen en fresia’s nu de show stelen. Merels en koolmezen zorgen voor de begeleidende muziek, op de maat van de roffels die de spechten laten horen.

Tja…. voorjaar en zomer komen er echt aan!

Wie Te Werve regelmatig bezoekt zal het ongetwijfeld al weten: het afbrokkelende asfalt is afgevoerd. Het werd niet alleen slecht waardoor je er gemakkelijk over struikelde, maar het bleek ook PFAS te bevatten. Weg met die rommel. In plaats daarvan zijn er schelpen gekomen. De werkzaamheden zijn nog niet klaar; de vervanging gebeurt in twee of drie grote slagen, waarvan de eerste nu is afgerond. Er zijn al elf vrachtwagens van elk 40 ton aangevoerd en uitgereden. In het najaar komen er nog eens veertien vrachtwagens met zo’n lading. Dan wordt het werk verder aangepakt.

En wat komt er nu dan te liggen? Kleischelpen, bruine kleischelpen. Een natuurproduct bij uitstek,

opgevist uit het water. Kleischelpen? Ja, deze schelpen zijn met aanhangende klei gewonnen uit zee. De klei is er niet uitgewassen. Dat heeft het grote voordeel dat het materiaal na een paar maanden zó is ingeklonken en aan elkaar gehecht dat het een stevig bodempakket oplevert. Eerst dus nog een beetje los en glibberig, daarna een prachtig en hard wandelpad. Het wordt op allerlei plaatsen in Nederland al langer gebruikt voor wandel- en zelfs fietspaden (maar fietsen op Te Werve: niks ervan!).

Kleischelpen, door kenners ook wel “vette schelpen” genoemd, zijn er in verschillende kleuren. Op Te Werve liggen bruine exemplaren, maar blauwe komen elders ook veel voor. Het verschil? De plek waar ze gedolven worden. De kleur is namelijk afhankelijk van het sediment in de bodem. Zit daar zwavel in, dan kleuren de schelpen blauw. Zit er ijzerhoudend sediment in de bodem dan worden de schelpen bruin. Maar gelig of meer rood kan ook.

De blauwe schelpen komen uit de Waddenzee, de bruine uit de Noordzee.

Het effect van de klei is in beide gevallen hetzelfde: de kalk van de schelpen en de aanhangende klei gaan een verbinding met elkaar aan. Dat zorgt voor het ontstaan van een harde laag.

Het winnen van schelpen (en zand) mag niet zomaar! Wie grote hoeveelheden uit het water wil halen moet daarvoor vergunning krijgen van Rijkswaterstaat. Dat moet gepaard gaan met een Milieueffectrapportage (MER).

Dat is de meeste gevallen geen probleem. De schelpenwinning is een flinke industrie geworden. Maar, u voelt ‘m al aankomen, voor de Waddenzee ligt dat toch een beetje anders. Verderop in de Noordzee mag je flink uit de bodem scheppen: prima, dan is er meer ruimte voor het water. Maar in de Waddenzee is dat gevoelig: het is Werelderfgoed en bijna elk deel van de Waddenzee is beschermd natuurgebied. Met strenge regels en beperkingen als gevolg.

In het “DOELENDOCUMENT, behorend bij het Uitvoeringsprogramma Waddengebied 2021-2026. Agenda voor het Waddengebied 2050. Versie februari 2023”, lezen we zelfs als één van de doelen:

“Schelpenwinning in de Waddenzee is beperkt tot maximaal 90k m³ per jaar. Voor 2024 is onderzocht of het wenselijk en mogelijk is de schelpenwinning in de Waddenzee en de Noordzeekustzone af te bouwen en alternatieven te benutten op andere locaties. In dit onderzoek wordt ook de invloed van schelpenwinning op de zuurgraad van de Waddenzee meegenomen”.

Kortom: blauwe schelpen worden schaars en steeds moeilijker te krijgen. De toekomst is aan de bruine schelp. De schelpenpaden op ons terrein laten zien hoe mooi dat natuurproduct past in de weelderige natuur van Te Werve! Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door Provincie Zuid-Holland.

Mvl04032024