BOMEN DIE RESPECT VERDIENEN

Oh dennenboom, oh dennenboom….. dat kennen we allemaal. Mooi liedje; een beetje eigenaardig want bijna alle kerstbomen zijn……sparren. Maar een kniesoor die daarop let.

Het laat wel zien dat een boom betekenis voor ons kan hebben, mensen kan aanspreken, respect kan afdwingen.

Er is nog zo een boom, minder bekend, maar met een reputatie die niet onder doet voor de kerstboom: de Ginkgo Biloba. Ook die staat op Te Werve¹.

De Ginkgo, vaak genoemd, altijd een beetje mysterieus gebleven. Geen van oorsprong Nederlandse boom; hij stamt waarschijnlijk uit China, maar bereikte ons via Japan. Her en der wordt de boom ook wel de heilige tempelboom of Japanse notenboom genoemd.

Aan extracten van de boom, de bladeren of de noten worden wel geneeskrachtige werkingen toegeschreven. Maar laten we terugkeren naar Moeder Aarde: dergelijke medicinale krachten zijn nog nooit onomstotelijk aangetoond in wetenschappelijk onderzoek. Voor dat heilige karakter is ook wel een verklaring: in Japan worden vele goden verondersteld. Die wonen niet in de hemel maar kunnen overal zitten: in bomen, bergen, stenen, in de natuur dus. Dat is zeker één van de redenen dat Japanners zo omzichtig omgaan met hun natuur: er kan een godheid in gehuisvest zijn!

Laten we ons buiten dit soort discussies en theorieën houden. De Ginkgo is al bijzonder genoeg. Dat blijkt al direct bij het blad, of is het wel een blad? Zijn het naalden? De boom zit tussen beide in! Een zeldzaamheid.

De blad/naaldvorm is een belangrijke reden voor z’n artistieke karakter: hoe vaak is niet de vorm van het blad gebruikt in sieraden?

Het dubbelzinnige van de boom heeft Johann Wolfgang von Goethe ruim 200 jaar geleden verleid tot een prachtig sonnet voor zijn geliefde²:

Dieses Baums Blatt, der von Osten

Meinem Garten anvertraut,

Gibt geheimen Sinn zu kosten,

Wie's den Wissenden erbaut.

Ist es ein lebendig Wesen,

Das sich in sich selbst getrennt?

Sind es zwei, die sich erlesen,

Dasz man sie als Eines kennt?

Solche Frage zu erwidern,

Fand ich wohl den rechten Sinn:

Fühlst du nicht an meinen Liedern,

Dasz ich Eins und doppelt bin?

 

Zie dit kleinood in mijn gaarde, Boomblad uit de oriënt.

Siert met zijn geheime waarde, Ingewijden wel bekend. 

Leeft het als een enkel wezen, Innerlijk in twee gedeeld?

Of vormt juist het uitgelezen Tweetal één herkenbaar beeld? 

Langzaam rijpende ideeën, Werpen op die vragen licht.

Voel je niet dat ik in tweeën, Eenling ben in mijn gedicht?

De boom is ook in Japan legendarisch: zes exemplaren hebben de atoomaanval in Hiroshima overleefd en staan daar nog steeds…. een boom die respect afdwingt.

Mvl17122023

¹ Op Te Werve staan enkele Ginkgo’s bij elkaar, op het gazon vlak voor het landhuis. Je herkent ze aan de gele blaadjes op de grond.

² Het gedicht komt uit Goethes Suleika. De vertaling is van Mimi Laman.