DE VERBORGEN WERELD VAN TE WERVE

Als bezoekers ons een gevonden muts, een kinderhandschoen of een afgetrapte plastic voetbal komen brengen, dan schudden we bedroefd en meelevend het hoofd. Maar als iemand aan komt zetten met een valse hanenkam, een witte taailing of zelfs een gesluierde dame, dan spitsen we meteen onze oren. Prachtige vondsten! Want de Valse hanenkam, de Witte taailing en zeker de Gesluierde dame, dat zijn enkele van de prachtige zwammen die er op ons terrein te vinden zijn.

Alas, het is zéker niet de bedoeling paddenstoelen te plukken (laat anderen er ook van genieten!), maar laten we zeggen dat ze met een foto ervan komen. Dit drietal exemplaren is zeker niet alleen: sinds 1970 zijn er op Te Werve 825 verschillende soorten zwammen waargenomen. Dat is een prachtige score! Dat wil niet zeggen dat al die soorten paddenstoelen er nu nog steeds te vinden zijn. Of liever gezegd: het mycelium, want de paddenstoel is als het ware de bloem; het mycelium is het hele stelsel eronder dat in de grond of in de plant of boom zit. Een paddenstoel of zwam kan het ene jaar wel opkomen en het andere jaar niet, omdat het te nat, te droog, te koud is. En er gaan ook zwammen dood; de meeste kunnen slecht tegen stikstofverbindingen. Die stikstof komt nog steeds in grote hoeveelheden uit de lucht en hoopt zich op in de bodem en verandert zo de biotoop. Als het mycelium verdwenen is dan zie je de paddenstoelen van die schimmel natuurlijk ook niet meer. Er zit zoveel stikstof in de bodem en er groeien daardoor zoveel bramen en brandnetels dat nieuwe paddenstoelen nauwelijks een kans krijgen. Dat is de belangrijkste reden waarom er in de Nederlandse bossen en velden steeds minder paddenstoelen en ook minder soorten te vinden zijn. Dat geldt in grote lijnen ook voor de situatie bij Te Werve. Waarin Te Werve zich positief onderscheidt van andere locaties is de wijze van beheer en dat al heel lang: afvoeren van de stikstofrijke bramen en brandnetels, geen mest aan de grond toevoegen en geen honden op het terrein. Dat maakt dat onze locatie nog steeds bijzonder rijk is aan soorten in vergelijking met andere landgoederen of groene gebieden in de omgeving. Dat er soorten terugkomen of nieuwe soorten opkomen komt omdat de lucht vol zit met minuscule sporen. Als die op een gunstige plek landen en de omstandigheden zijn goed, dan kunnen ze daar opkomen.

André Jongeling, Coördinator Team Paddenstoelen van Natuurlijk Delfland, houdt als vuistregel aan dat een zwam die al 6 jaar niet meer is aangetroffen, op dit moment niet meer aanwezig is. Maar als we de vondsten van de laatste zes jaren bij elkaar optellen komen toch we tot het fraaie aantal van ruim 330 soorten!

Het laat opnieuw zien hoe rijk ons oude landgoed is: in de lucht talloze vogels en vleermuizen, in het water waar het onder het oppervlak een druk gebeuren is van allerlei vissoorten, in de grond waar talloze mycelium-netwerken zitten die regelmatig hun aanwezigheid tonen met paddenstoelen in alle kleuren van en variaties op de regenboog.

De inventarisatie van die zwammen gebeurt eigenlijk doorlopend. Het KNNV Den Haag, Natuurlijk Delfland en de KNNV-afdeling Zoetermeer zijn regelmatig op ons terrein te vinden. Getraind, geschoold, ervaren, beladen met kennis om in alle hoeken en gaten zwammen te herkennen. Sommige van die zwammen zijn algemeen, of zeer algemeen, maar andere zeldzaam of zeer zeldzaam. Op Te Werve staan ook enkele soorten die op de Rode Lijst vermeld staan. Op die lijst (uit 2008, gepubliceerd in de Staatscourant in 2009 voor wie het na wil lezen) staan de paddenstoelensoorten die gevoelig zijn, kwetsbaar, bedreigd, ernstig bedreigd, verdwenen, etc. Voor Te Werve gaat het om roodnetboleten, een bloedsteelmycena en een russula.

Mag je paddenstoelen plukken? In het algemeen geldt in Nederland dat je paddenstoelen mag plukken. Maar als het gaat om soorten op de Rode Lijst mag dat alleen als dat plukken gebeurt voor het wetenschappelijk determineren. Voor commerciële doelen mag het niet.

Maar waarom zou je ze plukken? Ze zijn er maar een paar dagen en ook anderen willen ze dolgraag zien. Op Te Werve is de regel simpel: plukken is áltijd verboden. Een heldere regel.

• KNNV: Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging. Bestaat sinds 1901 en kent tal van afdelingen, waaronder Natuurlijk Delfland, Den Haag en Zoetermeer. 

• Met dank aan de inventariserende KNNV-afdelingen en de toelichting en tekstbijdrage van André Jongeling. 

• Foto: Rob Mostert

Mvl291023