ROOD MET WITTE STIPPEN

Met zijn 75 jaar ervaring wist Kees Kort het antwoord op alle vragen over Te Werve. Als je hem vroeg of een paddenstoel eetbaar was antwoordde hij steevast en met overtuiging: “Alle paddenstoelen zijn eetbaar, sommige maar één keer”. Tja, daar moest de vraagsteller dan nog even over nadenken…..

Laten we zijn antwoord maar vertalen in een praktisch advies voor jong en oud: laat de paddenstoelen staan. Niet eten.

Het blijven wonderlijke dingen, die paddenstoelen. In tal van kleuren komen ze op het landgoed voor; wit, geel, rood, bruin, zelfs zwarte paddenstoelen, zoals de dodemansvinger. Zo zie je de ene dag niets, zo staan ze de volgende morgen te pronken in het herfstzonnetje.

De allermooiste is natuurlijk de vliegenzwam. Die spreekt altijd tot de verbeelding. Vraag een kind een paddenstoel te tekenen en u krijgt een vliegenzwam. Wie kent het niet, het liedje:

Op een grote paddenstoel, rood met witte stippen
Zat kabouter Spillebeen, heen en weer te wippen
Krak, zei de paddenstoel, met een diepe zucht
Allebei de beentjes hoepla in de lucht

 

De vliegenzwam, dit jaar zelfs de paddenstoel van het jaar. Natuurorganisaties roepen het publiek op om waarnemingen door te geven. Zo willen ze de verspreiding van de goed herkenbare rood-witte zwam in kaart brengen.

Een vliegenzwam vind je alleen in de buurt van een boom. Sterker nog, de zwam en de boom wisselen met elkaar stoffen uit. De vliegenzwam levert de boom voedingsstoffen, de boom levert de zwam suikers. Samen sterk! Onder de hoed zitten rondom hele dunne plaatjes, daartussen zitten de sporen, “zaadjes” waaruit nieuwe zwammen kunnen groeien.

En wat is ie mooi! Felrood – de kleur die in de natuur altijd het meest opvalt - met talloze spierwitte stippen; een sprookjesachtig showfiguur. De paddenstoel begint zijn groei onder de oppervlakte en zit dan ter bescherming nog in een vlies. Boven de grond groeit de paddenstoel verder, maar het vlies niet. Dat scheurt in talloze stukjes uiteen: dat zijn de witte stippen op de rode hoed. Ook onder die hoed is nog een restant van dat vlies te zien: de ring die rond de steel zit.

Hoe mooi hij ook is, rond de vliegenzwam hangt toch altijd de vraag of ie giftig is. In Nederland zijn we altijd bang dat een paddo – hoe lekker die er ook uit ziet – eigenlijk heel giftig is. Nou is dit geen medische rubriek, de auteur is geen arts of apotheker, maar toch valt er wel iets over te zeggen uit de talloze bronnen die beschikbaar zijn.

De belangrijkste conclusie is: ze zijn niet dodelijk, maar je kunt er wel erg raar van gaan dromen. Aanraken kan geen kwaad. Na afloop handenwassen ook niet!

Maar er zitten in de zwam wel stofjes die je high kunnen maken. In sommige geloven en bijgeloven wordt de gedroogde vliegenzwam daarom toch gegeten om in een trance te komen. En heksen eten ze natuurlijk, die denken dat ze dan kunnen vliegen.

Wetenschappers hebben uit de Vliegenzwam het iboteninezuur kunnen isoleren, een insecticide. Door het te drogen wordt dat omgezet in muscimol. En dat is een stof inwerkt op het zenuwstelsel en hallucinaties veroorzaakt.

Wie er veel van inneemt kan er dus wel degelijk last van krijgen. Dat begint met verwardheid en hallucinaties. Daarna volgt een fase van diepe slaap. Na 24 uur ben je dan wel weer op de been. Tegengif is er niet, dus dat wordt uitzieken. Pas in veel grotere hoeveelheden is de stof dodelijk.

  

U begrijpt het wel: de vliegenzwam staat bij ons wél op het terrein, maar niet op de menukaart.

 

Mvl24102022

Meer lezen? Kijk op de site van de Nederlandse Mycologische Vereniging, of op www.antigifcentrum.be/