Al eerder heeft op deze plaats een bericht gestaan over de klokken op Te Werve. Aan het landhuis hangen er twee: de grote "Heerenklok" en de kleine klok. De grote werd gebruikt om de heer of de vrouwe van Te Werve te melden dat het bezoek was gearriveerd. De kleine gaf een signaal aan het personeel van het landhuis. De derde klok hangt op de nok van het Koetshuis; op Monumentendag 2019 is deze weer geluid bij de start van de rondleiding langs de rijksmonumenten op het landgoed.
Op de grote klok staat de tekst Soli Deo Gloria. En het jaartal 1729. In het randschrift staan verder nog een engel met bazuin, druiven en granaatappels. Soli Deo Gloria ("alle eer aan god") is onmiskenbaar een religieuze uitdrukking. Nog altijd in gebruik als naam voor talloze koren. De bazuin staat voor de aankondiging van het einde der tijden en het laatste oordeel. De wijn is het symbool van het bloed van Christus. De granaatappels staan voor de opstanding en het eeuwig leven). Géén simpel belletje dus, maar een klok waar veel aandacht aan is besteed.
Op zoek naar de achtergrond van deze klok is onlangs contact opgenomen met Rainer Schütte, conservator klokken van Museum Klok en Peel in Asten. Rainer Schütte is dé deskundige in Nederland als het gaat om klokken. Hij herkende - aan de hand van bijgevoegde foto - de klok direct als een exemplaar van Jan Albert de Grave, klokkengieter te Amsterdam. Klokken gieten gebeurt in Nederland nu alleen nog bij Royal Eijsbouts (en tot voor kort ook bij Petit en Fritsen), maar was destijds een stedelijk ambacht. Jan Albert zelf overleed in 1729, maar zijn weduwe zette het bedrijf nog enkele jaren onder de oude naam voort.
Wie gaf daarvoor opdracht? Eigenaar van Te Werve was destijds Dirc Wuytiers; een zeer rijke Amsterdammer, die vanaf 1696 woonde op Herengracht 458, een pand dat nu bekend staat als Huis Goudstikker en nog steeds bestaat. Wat blijkt....... dat is op nog geen 1.200 meter afstand van de klokkengieterij! De conclusie dat Dirc Wuytiers de opdracht gaf is toch niet te ver gezocht. Maar waarom?
Van 1568 - 1648, de 80-jarige oorlog, weet u nog? Een groot conflict tussen katholieken en protestanten. Vanaf 1573 was de openbare uitoefening van het katholicisme verboden. Zo ontstonden schuilkerken. Op Te Werve werd lange tijd de aanwezige huiskapel daarvoor gebruikt. Vanaf 1594 was het katholicisme zelfs helemaal verboden, maar natuurlijk niet verdwenen. In 1702 leidde dat tot een groot conflict: wie benoemt de bisschoppen? Het centraal gezag in Rome vond dat hun taak; veel katholieken in Nederland vonden dat een taak van het kapittel van priesters in Utrecht. Dat laatste vond ook de Rijswijkse pastoor Van der Maes*. Dat leidde tot grote woede bij Dirc Wuytiers van Te Werve die de lijn van de paus volgde. In 1724 kwam het tot een breuk tussen "Rome" (rooms-katholieken) en "Utrecht" (oud-katholieken). Laatstgenoemden bleven kerken in de schuilkerk aan het Julialaantje. Veel roomskatholieken kozen voor de huiskapel van Te Werve. En een kerk zonder klok.....
Pas in 1784 kregen de Roomsen een eigen gebouw (de Bonifatiuskerk, een kleine voorloper van de huidige).
Een rustige tijd? Vergeet het maar!
MvL, 21-10-2019.
* Zie ook Lizette de Koning, Verhalen van Rijswijk, 2007.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten