Anno 2019 is Te Werve ruim 25 hectares groot. Vroeger was dat méér: diverse eigenaren uit vervlogen tijden hadden land bijgekocht voor eigen gebruik of om te verpachten. Grond waarop inmiddels huizen staan: de wijk Te Werve.
Maar als nu de landheer of de dame een ommetje maakte op eigen terrein en er meldde zich een bezoeker aan de deur van het landhuis. Hoe kon je dan laten weten dat het bezoek gearriveerd was? Of neem de kok die het eten klaar had voor het middagmaal. Hoe informeerde je de tuinarbeiders om te zeggen dat de pannen inmiddels op tafel stonden? Vandaag de dag zou je met je I-phone even bellen of Whats-appen. Maar toen?
Vergeleken met nu was daar een veel romantischer methode voor: dan luidde je de klok. Voor de landheer, voor het personeel van het landhuis en voor de tuinlieden: voor elk van de drie was er een aparte klok. Die bengelklokjes zijn er nog steeds. En goed zichtbaar, al moet je even weten waar ze hangen.
Op het Koetshuis hangt er één: bedoeld voor het tuinpersoneel. Aan het Landhuis hangen er twee: een grote voor de landheer en zijn familie (de Heerenklok), een kleine voor het huispersoneel.
klok koetshuis voor het tuinpersoneel
Heerenklok
klok huispersoneel
Op de grote klok staat een tekst: Soli Deo Gloria. En een jaartal: 1729. Die tekst - te vertalen als "alle eer aan god" - was in de 18e eeuw zeker niet ongebruikelijk. En nog steeds niet: wie Soli Deo Gloria zoekt op Google krijgt 6,5 miljoen hits. Talloze koren zijn er nog altijd naar vernoemd.
Het jaar 1729: Johan Sebastiaan Bach was toen 44 jaar. In zijn composities vind je heel vaak de akkoorden Es-D-G als een voortdurende lofprijzing van god. De Johannes Passion is daarvan een goed voorbeeld: die begint zelfs met dat trio van akkoorden! Die tekst hoeft dus niet te verwonderen. De vraag is eerder of de klok toen al werd opgehangen aan het Landhuis. Niemand die het weet, geen enkel archief geeft tot nu toe uitsluitsel.
Datzelfde geldt voor de andere klokjes. Op het kleine klokje naast de Heerenklok staat geen randschrift. Op het klokje aan het Koetshuis staat: "Rotterdam". Maar waarom? In Rotterdam was geen klokkenfabrikant. Waren de klokken tweedehandsjes? Uit oude kerktorens? Uit afgedankte carillons?
Zeker is wel dat de klokken er al meer dan 77 jaar hangen. Want zo lang werkt Kees Kort al op Te Werve. Hij heeft ze overigens nooit horen luiden om de landheer of het personeel op te roepen. In 1992 heeft de toen pas opgerichte Natuur- en Cultuurhistorische Vereniging Te Werve één van de klokken wel eens gebruikt als startsignaal voor een lezing of een wandeling. Maar sindsdien is het stil........
Veel onzekerheid dus, tijd om eens te onderzoeken of de klepels er nog aan zitten.
Tekst en foto's MvL 14-5-19
Geen opmerkingen:
Een reactie posten