HEKSENKRINGEN

Tijdens een van mijn vele wandelingen op Te Werve kwam ik heel veel prachtige koraalzwammen tegen, een paar robuuste plooivoetzwammen en een groepje teer ogende porseleinzwammen. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Over de hoeveelheid verschillende soorten paddenstoelen kan ik me blijven verbazen. Eigenlijk ben ik die dag op zoek naar heksenkringen. Onder de bomen waar ik vorig jaar een heksenkring had aangetroffen is ook dit jaar weer zo'n fascinerende cirkel van nevelzwammen uit de grond tevoorschijn gekomen. De kring is zo groot, dat het onmogelijk blijkt om deze in zijn geheel fatsoenlijk op een foto vast te leggen.

                                         

Omdat paddenstoelen zo plotseling, op mysterieuze wijze, kunnen verschijnen werden ze  vroeger vaak geassocieerd met magie en hekserij. Gisteren was er nog niets te zien en vandaag staan er ineens heel veel paddenstoelen en dan ook nog in een cirkel. Hoe kan dat? Zijn hier bovennatuurlijke krachten aan het werk? Hebben hier, op deze plek, heksen gedanst? De Engelse naam fairy ring, baseert zich op een rondedans van elfen of feeën. Aan al deze verhalen kwam een eind toen in 1807 door ene Wollaston werd vastgesteld dat heksenkringen werden veroorzaakt door schimmels.

Achter het verschijnsel heksenkring gaat een complex en fascinerend biologisch systeem schuil. Dat wat boven de grond te zien is, de paddenstoel, is slechts een klein deel van een veel groter organisme. Het grootste deel, het mycelium of zwamvlok, bevindt zich onder de aarde. Dit netwerk van ragfijne schimmeldraden groeit tussen de planten- en boomwortels door en speelt een belangrijke rol in het ecosysteem.

Het mycelium staat in verbinding met bijvoorbeeld een boom. Op deze manier krijgt de boom extra voedingsstoffen in de vorm van mineralen, die de schimmels uit de bodem halen. In ruil daarvoor ontvangen de schimmels weer suikers van de boom, aangemaakt door middel van fotosynthese. Fotosynthese is het proces waarbij groene planten zonlicht gebruiken om suikers en zuurstof te produceren. Deze samenwerking is van levensbelang voor veel soorten.
 Als de weersomstandigheden gunstig zijn, d.w.z. voldoende vocht en een gematigde temperatuur, dan ontstaat aan het einde van zo’n schimmeldraad een paddenstoel. De paddenstoelen zorgen op hun beurt, door middel van het verspreiden van sporen, dat er weer nieuwe schimmeldraden ontstaan.

In een heksenkring breidt het mycelium zich uit vanaf één centraal punt. De ondergrondse draden groeien in alle richtingen ongeveer met dezelfde snelheid uit. Daar waar de organische voedingsstoffen in de grond uitgeput raken, sterft de zwamvlok af. Alleen in het buitenste gedeelte van de zwamvlok is de schimmel dus actief. Aan het einde van de schimmeldraden ontstaan de vruchtlichamen in de vorm van paddenstoelen. Het groeipatroon van het mycelium wordt op deze manier boven de grond zichtbaar, zie daar een heksenkring!
De cirkels van heksenkringen worden dus ieder jaar groter. Heksenkringen die in symbiose leven met een boom, blijven meestal kleiner dan de kringen in bijvoorbeeld een grasveld. Een van de oudst bekende heksenkringen leeft in een grasveld in Frankrijk, een kring van waarschijnlijk zevenhonderd jaar oud met een diameter van meer dan zeshonderd meter.

Wanneer het einde van het paddenstoelenseizoen in zicht is, vaak in november, verschijnen er grote heksenkringen van nevelzwammen op Te Werve. Deze grijze paddenstoelen zorgen ervoor dat het dichte bladerdek waar ze op leven verteerd wordt.

IG 17-11-2025

bron: wikipedia, IVN, Resource, Nature today